یک دندان سالم از لحاظ ظاهر به دو بخش تقسیم میشود بخش اول تاج دندان است و بخش دوم ریشه ی دندان که داخل استخوان فک قرار دارد.
1.مینا 2.عاج 3.سیمان 4.پالپ
که سخت ترين عضو بدن از لحاظ استحکام است و به صورت يک پوشش، کل تاج دندان را می پوشاند. به جز زیبایی دندان، کارکرد اصلی مینا محافظت از بافتهای زیرین آن است. پس از تولد و تکمیل رشد دندان، سلول های تولید کننده مینا توانایی تولید خود را از دست می دهند. از این زمان به بعد، مینا بافتی غیر زنده محسوب می شود. به همین دلیل چناچه بافت مینا در در اثر پوسیدگی یا ضربه از بین برود، دیگر جایگزین نمی شود.
که حجم اصلی دندان را شامل می شود و از خارج با مینا پوشیده شده است. سختی عاج از مینا کمتر است. برخلاف مینا، عاج دندان بافتی زنده است و در داخل خود پالپ دندان را در بر می گیرد. عاج در مراحل مختلف رشد، قابلیت ترمیم خود را حفظ می کند.
که سطح خارجی ریشه را می پوشاند. این بافت که از لحاظ سختی در مرتبه سوم (پس از عاج) قرار دارد، در اتصال دندان به استخوان فک نقش اساسی را بازی می کند.
که در اصطلاح عاميانه عصب دندان ناميده می شود و بافت همبندی همراه با عروق و اعصاب وبافت لنفاوی از ضمائم آن هستند. وظیفه اصلی پالپ دندان، عصب دهی و خون رسانی به بافتهای زنده دندان است. پالپ دندان به تغیرات حرارتی، الکتریکی، مکانیکی و فشار بسیار حساس است.
در اکثر موارد پوسیدگی دندان باعث می شود که دندان نیاز به درمان ریشه پیدا کند. چنانچه پوسیدگی دندان از سد مینا و عاج بگذرد و به پالپ دندان برسد، التهاب ناشی از حضور باکتری ها سبب ایجاد التهاب در پالپ می گردد. این التهاب از چند مسیر مختلف سبب ایجاد درد در دندان می گردد.
در این موارد برای برطرف کردن درد، خارج نمودن بافت عفونی و دارای التهاب و در نهایت جلوگیری از دست دادن دندان، درمان ریشه توصیه می شود. در موارد نادر مانند صدمات ناشی از ضربه به دندان یا بیماری های بسیار پیشرفته لثه، دندان بدون وجود پوسیدگی هم نیاز به درمان ریشه پیدا می کند.
درمان ریشه به معنای خارج کردن عصب یک دندان، تمیز کردن و شکل دادن به فضای کانال است و در آخر نیز جهت ممانعت از ورود میکروب و باکتری به عصب دندان باید دندان را پر کنند. درمان ریشه به این جهت انجام می شود که دندان را هرچند بدون عصب زنده داخل دهان داشته باشیم.
مرحله اول: در مرحله اول عصب کشی برای معاینه و میزان آسیب دیدگی دندان از آن ،عکس رادیولوژی تهیه میشود.
مرحله دوم: در این مرحله از عصب کشی دندان از داروی بی حسی موضعی برای کاهش درد و بیحسی استفاده میشود.
مرحله سوم: در مرحله سوم پزشک دستگاه تخلیه کننده بزاق را در کنار دهان قرار می‌دهد و سپس شروع به برداشتن پوسیدگی‌های دندان با فرزهای مخصوص جهت باز شدن ساقه پالپ میکند.
مرحله چهارم: پس از برداشتن پوسیدگی ها پزشک شروع به برداشتن عصب عفونی یا به اصطلاح آبسه میکند که این کار توسط یک ابزار دندانپزشکی کوچک انجام میشود.
مرحله پنجم: در مرحله پنجم عصب کشی دندان ،پزشک پس از برداشتن عصب های آسیب دیده،به وسیله ی فایل های مخصوص کانال‌های ریشه دندان را کاملا ًخالی کرده و تمیز میکند.در حین انجام این کار کانال‌های ریشه دندان بزرگتر میشود و دسترسی پزشک برای پر کردن دندان بهتر میشود.در فاصله بین خالی کردن تا پرکردن دندان برای جلوگیری از عفونت های احتمالی مخصوصا در لایه‌های داخلی دندان ،داروهای آنتی بیوتیک برای بیمار تجویز میشود.گاهی اوقات ممکن است عصب کشی چندین جلسه طول کشد برای این منظور یک پرکردگی موقت بر روی دندان گذاشته میشود تا از تماس مستقیم مواد غذایی با داخل دندان جلوگیری شود.
مرحله ششم: پس از خالی کردن کانال های ریشه نوبت به پر کردن قسمت داخلی دندان یا همان کانال های ریشه با گوتا پرکا سیلر میرسد. برای این کار پزشک ابتدا مواد بیحسی را به دندان شما تزریق میکند.اگر بروی دندانتان پرکردگی موقت داشته باشید برمی‌دارد و سپس مواد مخصوص پرکردن دندان را در داخل کانال‌های ریشه می‌گذارد تا از ورود بزاق دهان و مواد غذایی به داخل دندان جلوگیری شود.
مرحله هفتم: در مرحله‌ی نهایی عصب کشی دندان نوبت به ترمیم نهایی دندان میرسد.در فرآیند عصب‌کشی، دندان به علت پوسیدگی‌‌ها و پرکردگی های گسترده به شدت ضعیف میشود به همین دلیل نیاز به مراقبت در برابر آسیب‌ها وجود دارد.برای این کار از روکش دندان استفاده میشود که ظاهری شبیه به دندان داشته باشد.این روکش‌ها از جنس‌های متفاوتی چون طلا، فلز و ….. ساخته‌می‌شود و شما میتوانید برای انتخاب هر یک از این ترمیم‌ها با دندان پزشک خود مشورت کنید.
هنگامی که یک دندان داخل دهان دارید که بافت های عصبی آن به علت عفونت یا پوسیدگی از بین رفته باشد برای دوری از گذاشتن دندان مصنوعی می توان از درمان ریشه استفاده کرد که از لحاظ هزینه نیز مقرون به صرفه تر است.
